Νίκος
Παρασκευόπουλος ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 27.01.2015
Σε πολλές θέσεις – κλειδιά όμως
εδρεύουν επιτήδειοι. Ας τους ονομάσουμε γραφειοκράτες. Κλείνουν ο ένας το μάτι
στον άλλο, θυμίζουν ότι η πρακτική εφαρμογή της πολιτικής είναι δική τους
υπόθεση, ότι τα ολιγομελή «γραφεία υπουργού» έρχονται και παρέρχονται
Το ερώτημα είναι παλιό, ανθεκτικό
και θα απασχολήσει άμεσα αρμόδιους και αναρμόδιους: με την εκλογή μιας νέας
κυβέρνησης, θα αλλάξει και το κράτος;
Πολυσήμαντη
φυσικά η λέξη κράτος, κατά
καιρούς άλλωστε και κατά τις διαθέσεις εναλλάσσεται με άλλες (Δημόσιο, πολιτεία
κ.λπ.). Παρ' όλα αυτά, στις περισσότερες εκλογές το κράτος εμφανίζεται σαν κάτι
δοσμένο και αυτονόητο χωρίς να απασχολεί υπαρξιακά. Στη μεταπολεμική περίοδο
ιστορικές στιγμές όπου η αλλαγή κυβέρνησης άγγιξε και τον ίδιο τον σκληρό
πυρήνα του κράτους συνιστούν η Μεταπολίτευση και ίσως επίσης η άνοδος του ΠΑΣΟΚ
στην εξουσία το 1981, όταν κάποιοι περίεργοι τύποι με ζιβάγκο, φαβορίτες και
-συνήθως- γενάκια, άγνωστοι προηγουμένως ώς και στον θυρωρό της πολυκατοικίας
τους, βρέθηκαν στο προσκήνιο. Λίγο πριν κυριαρχούσε το «κράτος της Δεξιάς», ενώ
το τότε ΠΑΣΟΚ εμφανίστηκε όχι ως Αριστερά, αλλά πάντως σαφώς διαφοροποιημένο
από τους προκατόχους της εξουσίας.
Μοιάζει η σημερινή συγκυρία με
εκείνη του 1981; Σε ό,τι αφορά τη σχέση κυβέρνησης – κράτους – κοινωνίας
οπωσδήποτε όχι. Διαφορές: Το 1981, όταν η κυβέρνηση άλλαξε, είχε προηγηθεί στις
αλλαγές η ίδια η οργανωμένη κοινωνία με τις δομές της: συνδικαλιστικές ενώσεις,
επιστημονικοί σύλλογοι (Δικηγορικοί Σύλλογοι, Τεχνικά Επιμελητήρια, φοιτητικές
παρατάξεις κ.λπ.) ήδη προωθούσαν πολιτικοκοινωνικές μεταβολές, με μορφή πολλών
μικρών ανατροπών.
Σήμερα τα
πράγματα είναι πιο
πολύπλοκα και μάλλον πιο συντηρητικά. Η πολιτική αλλαγή προλαβαίνει τη μεταβολή
των αρθρωμένων κοινωνικών δομών. Ναι, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού,
χτυπημένο από την ανεργία και τη φτώχεια, επιθυμεί μεταβολές συστημικών
διαστάσεων. Ισως όμως, λόγω του φόβου ή της ιστορικής αδράνειας, οι οργανωμένες
δομές δεν έχουν αλλάξει φυσιογνωμία, ούτε έχουν την παλιά δυναμική. Στη
σύγχρονη συγκυρία καθοριστική είναι επίσης η εξάρτηση από τον διεθνή χώρο και
την παγκόσμια οικονομία. Εξωτερικές πιέσεις χειραγωγούν την εσωτερική πολιτική,
όχι μόνο στην επικράτεια της οικονομίας, αλλά παντού: υπαγορεύουν
κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες, προνοιακές πολιτικές και διαρθρωτικές αλλαγές,
σε βαθμό ιστορικά πρωτοφανή.