Η διαμόρφωση της άποψής μου για το πώς αντιλαμβάνομαι την πολιτική, κοινωνική και οικονομική χειραφέτηση
της πατρίδας μας, δεν είναι προϊόν των τελευταίων χρόνων. Ξεκινά από το νεανικό
«μπόλιασμα» με το ηθικό στοιχείο στην πολιτική, όπως το περιέγραψε ο Ευάγγελος
Παπανούτσος τη δεκαετία του ΄60. Η ανακάλυψη, στη συνέχεια, ότι ο κόσμος δεν
είναι αγγελικά πλασμένος και, παράλληλα, η προσπάθεια να αποφύγω την παγίδα του
παλιμπαιδισμού, δεν έσβησαν τη δροσερή
αύρα της παιδικής αθωότητας. Στο οικονομικό πεδίο και στα πλαίσια της
συζήτησης για το μέλλον της Ελλάδας στην ΕΟΚ, στα χρόνια αμέσως μετά τη
μεταπολίτευση, συντάχτηκα –όχι αβασάνιστα- σαν νεαρός οικονομολόγος, με τις
απόψεις φωτισμένων και έμπειρων δασκάλων μου στην ημεδαπή, όπως ο Απόστολος
Λάζαρης, αλλά και σοβαρών Ελλήνων μελετητών της διασποράς –άγνωστων στο ευρύ
κοινό – σαν το Στέφανο Τριάντη (βλ. COMMON MARKET AND ECONOMIC DEVELOPMENT –
ΚΕΠΕ, Αθήνα 1965)
Όλη αυτή την επιστημονική και επαγγελματική
μου εμπειρία – που δεν αποτελεί κάτι φωτισμένο και μοναδικό για τους ανθρώπους
της γενιάς μου με τις ίδιες γνωστικές καταβολές – θέλησα να καταθέσω στον αγώνα
για κατανόηση και αντιμετώπιση της απροκάλυπτης επίθεσης που βιώνουμε ως
κοινωνία.
Έτσι, από το 2012, σε κάποια γραπτά μου
προσπάθησα να προσδιορίσω με απλό τρόπο το πρόβλημα και σε άλλα το 2013
κατέθεσα την άποψή μου για την κατεύθυνση της πορείας που έπρεπε, κατά τη γνώμη
μου, να ακολουθήσουμε. Δυστυχώς, έπρεπε να φθάσουμε στο 2014 για να γίνει
φανερή η διαφορά που υπάρχει με όσους έμειναν αυτά τα χρόνια σε απλοϊκές
αναλύσεις μέσων (π.χ. Εθνικό νόμισμα) ή σε υπερβολικές αναλύσεις συμπτωμάτων (π.χ.
μπακαλίστικες προσθαφαιρέσεις για τον προσδιορισμό του ύψους του χρέους ή των
γερμανικών αποζημιώσεων). Αυτά θα είχαν κάποιο νόημα – έχουν γίνει, εξάλλου,
δεκάδες αναλύσεις τα προηγούμενα χρόνια- αν βρισκόμαστε σε απλή κρίση και όχι
άγρια επίθεση του συστήματος.
Αποτέλεσμα, να χωρίσουν οι δρόμοι μας και
άλλοι να χαράξουν «πορεία αγώνα» προς τις Βρυξέλλες, ενώ εμείς επιλέγουμε,
συνεπείς ως προς τις θέσεις μας, να μείνουμε στην Αθήνα.
Η πορεία δεν είναι όμως απλά θέμα
διαδρομής ή διαφορετικής εκτίμησης. Έχει μια ουσιαστική διαφορά που θα αφήσω τη
λαμπρή προσωπικότητα της Τζόαν Ρόμπινσον
να περιγράψει: «Στην εποχή μας, οποιαδήποτε κυβέρνηση που θα είχε τη δύναμη και τη
θέληση να θεραπεύσει τα μεγάλα ελαττώματα του καπιταλιστικού συστήματος, θα
είχε τη δύναμη και τη θέληση να καταργήσει εντελώς αυτό το σύστημα, ενώ οι
κυβερνήσεις που έχουν τη δύναμη να διατηρήσουν το σύστημα δεν έχουν τη θέληση
να διορθώσουν τα ελαττώματά του (ECONOMIC JOURNAL –
Δεκέμβριος 1936, σελ. 693).
Είναι περιττό να αναφερθώ σε ιστορικά
εγχειρήματα συσπειρώσεων στον Ευρωπαϊκό, Αραβικό, Αμερικάνικο, κ.λ.π. χώρο τα
τελευταία 200 χρόνια, που όλα απέτυχαν, παρά τα διαφορετικά χαρακτηριστικά που
είχε κάθε μία από αυτές τις προσπάθειες. Το να πιστεύουμε ότι η μάχη θα δοθεί
στο θέατρο των Βρυξελλών ή στα γραφεία των «θεσμικών συμβούλων» των
πολυεθνικών, μόνο με τον ορισμό του
πολιτικού στοιχείου στον Καραγκιόζη μπορεί να αναλυθεί.
Και εξηγούμαι: η φιγούρα που για την
πλειοψηφία των παιδιών της γενιάς μου ήταν πρωταγωνιστής αυτοσχέδιων
παραστάσεων, πάνω σε ταράτσες ή μέσα σε μυρωδάτες αυλές φτωχικών μονοκατοικιών,
έχει μεταλλαχθεί σε καρικατούρα «επαναστάτη», που κοροϊδεύοντας γνωστούς,
φίλους και συγγενείς, θέλει να μας πείσει ότι η λύση θα βρεθεί σε συνεργασία με
ιταλικά κουκλοθέατρα και ισπανικά καρναβάλια. Δε θυμάμαι σε κανένα σενάριο, ο
Καραγκιόζης να ενώνει τον περίγυρό του, ανατρέποντας οριστικά την εξουσία του
Βεζίρη. Καθόλου παράδοξο, αφού αυτό θα σηματοδοτούσε το τέλος του ρόλου
του. Έτσι, ομάδες που απέτυχαν να
συσπειρωθούν στο κοινό πρόταγμα για έξοδο από την ΕΕ και την ΟΝΕ – ρίχνοντας η
μία την ευθύνη στην καμπούρα της άλλης – μας καλούν τώρα να καταβάλουμε το
τίμημα του υφάσματος, για τα κουστούμια που φαντάζονται ότι θα τους ράψουν οι
μόδιστροι των Βρυξελλών. Προφανώς όσοι το πιστεύουν, δεν έχουν ρίξει μια ματιά
σ’ έναν κοινό καθρέφτη, παρά μόνο στον αυτάρεσκο μαγικό τους.
Επισημαίνω για να καταγραφούν στα
«πρακτικά» τα εξής:
1. Είναι πολύ δύσκολο πράγμα να ράψεις κουστούμι στον
καμπούρη. Και αν ακόμα κάποιος μπορούσε, αυτός θα ήταν ένας παλιός
αυτοαπασχολούμενος ράφτης – είδος που η ΕΕ έχει εξαφανίσει προ πολλού – και όχι
οι σύγχρονοι «φασονατζήδες» των πολυεθνικών.
2. Μάταιος κόπος να μας πείσουν ότι το μακρύ χέρι του
Καραγκιόζη που θα αποσπά παξιμάδια για να τα μοιραστούμε, θα ικανοποιήσει το
όνειρο του Αριστοτέλη και θα απαλλάξει τον άνθρωπο από τη δουλεία της μισθωτής
εργασίας. Και όπως το έθετε ο Σέρλοκ Χόλμς: «όταν έχεις απορρίψει το αδύνατο,
αυτό που απομένει, όσο απίθανο και να φαίνεται, πρέπει να είναι η αλήθεια».
Οι παλαιότεροι από εμάς, παρακολουθώντας τα
γεγονότα «εις τας Ευρώπας», θυμόμαστε ποδηλάτες –στα τέλη της δεκαετίας του ΄70
– να περιδιαβαίνουν πόλεις της Δ. Ευρώπης, προπαγανδίζοντας με εταιρικές
διαφημιστικές μεθόδους τα καλά της ένωσης για τους λαούς της γηραιάς ηπείρου.
Σήμερα, στην εποχή του πρωτογενούς
πλεονάσματος, η μέθοδος αυτή είναι οικονομικά δαπανηρή. Έτσι, επιστρατεύουν
τους κάθε μορφής Καραγκιόζηδες –με την πολιτική έννοια του όρου- για να φέρουν το
έργο του αποπροσανατολισμού εις πέρας.
Αυτό, για όποιους δήθεν έχουν ξεκάθαρη θέση
ότι το πλαίσιο των αναγκαίων – αλλά όχι και ικανών – συνθηκών για μια
αυτοδύναμη ανάπτυξη είναι η άμεση και μονομερής έξοδος από την ΕΕ και την ΟΝΕ,
αλλά ταυτόχρονα συμμετέχουν στο πανηγύρι των Ευρωεκλογών, είναι τουλάχιστον
αντιφατικό.
Κλείνοντας, τους θυμίζω ένα τραγουδάκι του
1974 (όταν βγαίναμε από την περίοδο της Χούντας, με ελπίδες για μια νέα Ελλάδα),
προκειμένου να συνοδεύσει τις προεκλογικές εκδηλώσεις τους http://www.youtube.com/watch?v=Twe-t6PC53o. Εμείς σ΄αυτή τη φαρσοκωμωδία δεν συμμετέχουμε.
Αντίθετα, θα συνεχίσουμε αναλώνοντας όσους ανθρώπινους πόρους διαθέτουμε, στον
αγώνα για ενημέρωση και δράση μέσα στην κοινωνία.
Το βραχυπρόθεσμο μέλλον θα δείξει ποιος έχει
δίκιο. Μέχρι τότε, ας μου επιτραπεί να διατηρώ τις επιφυλάξεις μου για το ότι η
στάση τους είναι απλά θέμα λαθεμένων, πλην όμως αγαθών επιλογών.
Γιώργος Ζαντιώτης, Αθήνα, 27-02-2014.
Οικονομολόγος
Υ.Γ.
Την επόμενη εβδομάδα, η άλλη όψη του ίδιου
νομίσματος:
Το μονόπρακτο «Ο Καραγκιόζης τηλεμάγειρας».
Στο ρόλο του ομώνυμου ήρωα, ο ορμώμενος από
την Αγ. Βαρβάρα Δυτικής Αττικής κ. Σταύρος Θεοδωράκης, που σήμερα εξήγγειλε την
πρόθεση ίδρυσης εστιατορίου στις Βρυξέλλες, με την επωνυμία «Νέο Αλάτσι» και
προσκάλεσε νέους πτυχιούχους, για να το στελεχώσουν.
Μια φρέσκια ιδέα, που έκοψε μόλις από το
γλαστράκι με το δυόσμο, που δεσπόζει στην κουζίνα του.
